Włoskie przyimki, le preposizoni italiane, to zmora uczących się języka włoskiego. Sprawiają kłopoty nie tylko na początku nauki, ale właściwie przez cały jej czas, ponieważ reguł ich użycia jest tak samo wiele, jak i wyjątków od tych reguł oraz odstępstw.

Poniższy tekt ma zadanie nieco uporządkować te reguły po to, aby łatwiej można było odnaleźć odpowiedź na konkretne pytanie o konkretne użycie jakiegoś przyimka.
Prócz orientacji w tej "teorii", czyli ogólnym zbiorze zasad, warto po prostu praktykować użycie preposizioni w rozmaitych zdaniach i kontekstach.
W tym celu stworzyłam Praktyczny Przewodnik Po Preposizioni - z ćwiczeniami na mówienie i słuchanie. Materiał dostępny jest w formie lekcji video, ebooków oraz ćwiczeń interaktywnych.

Przejdź do lekcji Przewodnika po Preposizioni na YouTube - KLIK!
Przejdź do informacji o Przewodniku - KLIK!

Kiedy użyjemy PREPOSIZIONE "DI"?

1. Gdy mówimy o pochodzeniu i mamy na myśli miasto:
di dove sei? - skąd jesteś?
sono di Varsavia - jestem z Warszawy


2. Gdy chcemy wyrazić relację posiadania:
di chi? di che cosa? - kogo? czyj? (Dopełniacz - kogo? czego?)

la macchina di Carlo - samochód Carla
il libro di mia sorella - książka mojej siostry
i bambini della mia vicina - dzieci mojej sąsiadki


3. Gdy precyzujemy, zawężamy znaczenie jakiegoś słowa:
di che? - czego? (Dopełniacz - czego?)

il colore del cielo - kolor nieba
l'acqua del mare - woda morska, woda z morza
la luce del sole - światło słoneczne
il mese di agosto - miesiąc sierpień
l'odore del bosco - zapach lasu
un palazzo d'epoca - stary stylowy pałac/kamienica
un uomo d'onore – człowiek honoru (członek mafii, mafiozi mówią o sobie "człowiek honoru")

W wyrażeniach z przymiotnikiem, jak np.:
niente di speciale - nic specjalnego
qualcosa di bello - coś pięknego


4. Gdy mówimy z czego, z jakiej materii coś jest zrobione lub co zawiera:
di che cosa? - z czego? (Dopełniacz)

il pavimento di marmo - posadzka z marmuru (marmurowa)
una camicia di seta - bluzka, koszula z jedwabiu (jedwabna)
una bottiglia di plastica - butelka z plastiku (plastikowa)
un tavolo di legno - stół z drewna (drewniany)
un bicchiere di vetro - kieliszek ze szkła (szklany)
un orologio d'oro - zegarek ze złota, złoty
un cucchiaino d'argento - łyżeczka ze srebra, srebrna
la spremuta d'arancia - sok, napój z pomarańczy (sok, napój pomarańczowy, nie
kolor!)
una torta di mele - tarta, ciasto z jabłek (jabłkowe)
un bicchiere di vino – kieliszek wina
una bottiglia d'acqua – butelka wody
il centro storico di Roma - historyczne centrum Rzymu


5. Gdy mowa o jakimś zagadnieniu, na jakiś temat, użyjemy "di" (w niektórych
przypadkach użyjemy "su")
"di chi? di che cosa? parliamo" - o kim, o czym mówimy:

parliamo di Maria - mówimy o Marii
parliamo delle ultime notizie - mówimy o ostatnich wiadomościach (wydarzeniach)


6. Gdy mówimy o sposobie: w jaki / na jaki sposób, jak?
(inne przyimki też tu się pojawiają):
come? - jak?

grazie di cuore - dziękuję serdecznie
l'ho fatto di mia buona volontà - zrobiłem to z mojej dobrej woli
stamattina ho fatto tutto di fretta - dziś rano wszystko robiłem pośpiesznie
se n'è andato di fretta - odszedł w pośpiechu
sono di fretta - śpieszę się
/lub in fretta/


7. Gdy chcemy określić, kiedy coś ma miejsce
(inne preposizioni też tu mogą się pojawiać):

di giorno - za dnia
di notte - w nocy
d'estate – latem


8. Gdy użyjemy czasowników sugerujących zakończenie czegoś
wg schematu: VERBO + INFINITO / czasownik + bezokolicznik:

abbiamo finito di mangiare - skończyliśmy jeść
ho smesso di fumare - przestałem palić
ho terminato di studiare all'università - zakończyłem naukę, studia na uniwersytecie


9. Czasowniki, po których użyjemy "di",
wg schematu: VERBO + INFINITO / czasownik + bezokolicznik, np.

ho deciso di uscire - zdecydowałem, że wychodzę (decidere di)
ricordavo di salutarlo - pamietałem, aby go pozdrowić (ricordare di)
cerco di trovare... - staram się znaleźć...
cercare di – jako "starać się, postarać się"
ti prego di chiamarmi - proszę cię, abyś zadzwonił do mnie
(pregare di...)
permettere di... - zezwolić na, pozwolić aby..
(permettere di fumare - zezwolić na palenie)
mi sono accorto di aver perso le chiavi - zorientowałem się, że zgubiłem klucze
accorgersi di... - zdać sobie sprawę, zorientować się, że...

Wyrażenia z avere:
avere voglia di... - mieć ochotę na...
avere bisogno di... - potrzebować... (czegoś)
avere paura di... - bać się... (czegoś)


10. W wyrażeniach:

uscire di casa - wyjść z domu
penso di sì / penso di no - myślę, że tak /  myślę, że nie
credo di sì / credo di no - sądzę, ze tak / sądzę, że nie
credo di essere pronto - myślę, żę jestem gotów
in caso di... - w przypadku...
(in caso di incendio - w przypadku pożaru)
contro di me - przeciwko mnie
di persona - osobiście
(venire di persona - przybyć osobiście)

Kiedy użyjemy PREPOSIZIONE "A"?

1. Gdy mówimy o relacji do jakiegoś miejsca - dotyczy nazw miast, miejscowości, małych wysp:
dove? - gdzie? dove vivi/abiti? - gdzie mieszkasz?

vivo ad Amalfi - mieszkam/żyję w Amalfi
abito a Malta - mieszkam na Malcie

vado a Roma - jadę do Rzymu
vado a casa - idę do domu
vado a scuola - ide do szkoły
vado al cinema - idę do kina
sono al lavoro - jestem w pracy
mi trasferisco all'estero - przeprowadzam się za granicę
il treno da Bologna a Milano - pociąg z Bolonii do Mediolanu
il treno va a Milano - pociąg jedzie do Mediolanu


2. Gdy wyrażamy relację przynależności:
appartenre a... a chi? a che cosa? - (przynależy...) komu? czemu?

la casa appartiene a suo marito - dom należy do jej męża
l'appartenenza al gruppo di Facebook - przynależność do "fejsbukowej" grupy
le competenze che appartengono allo stato - komptencje, które należą do organów państwowych


3. Gdy mówimy o związkach wyrażanych w Celowniku, czyli, np.
dare a... a chi? - dawać... komu? 
piacere a... a chi? - podobać się, sprawiać przyjemność... komu?
sembrare a... a chi? - wydawać/zdawać się... komu?

ho dato un fiorellino alla mamma - dałem mamie kwiatek
abbiamo regalato un libro a Laura - podarowaliśmy Laurze książkę
vorrei offrire un caffè a te e alla tua amica - chciałbym postawić kawę tobie i twojej znajomej
non prestare mai i soldi a lui! - jemu nigdy nie pożyczaj pieniędzy!
ho mandato quel messagio a tutti - wysłałem tę wiadomość do wszystkich
ai miei figli piace il cinema d'azione - moje dzieci lubią kino akcji
ai miei studenti sembra facile - moim studentom/uczniom wydaje się łatwe
la lettera è tornata (è riportata) a noi - list wrócił do nas


4. Gdy mówimy o robieniu czegoś w towarzystwie innych osób:
insieme a... - razem z... (również: insieme con)

Marco è appena venuto insieme ai genitori - Marco właśnie przyszedł razem z rodzicami
faccio una passeggiata insieme al mio cane - spaceruję razem z moim psem


5. Gdy użyjemy schematu:
andare a fare qualcosa - iść coś zrobić
cominciare a fare qualcosa - zacząć coś robić

vado a dormire presto - idę spać wcześnie
cominciamo a studiare l'italiano - zaczynamy uczyć się włoskiego
vieni a mangiare! - przyjdź jeść!


6. Gdy mówimy, kiedy lub o której godzinie coś robimy/coś ma miejsce:
a che ora? - o której godzinie? alle ore... - o godzinie...


vado al lavoro alle sette di mattina - idę do pracy o siódmej rano
vado a lavorare alle sette di mattina - idę pracować o siódmej rano
il ristorante apre alle sette di sera - restauracja otwiera się o siódmej wieczorem
la banca è aperta dalle 07:00 alle 18:00 - bank jest otwarty od 07:00 do 18:00

a ottobre - w październiku
a dicembre - w grudniu
a mezzogiorno - w południe
a mezzanotte - o północy

ile mając lat:
all'età di 30 anni - a 30 anni si è sposato - w wieku 30 lat ożenił się
a 16 studiavo all'università di Perugia - w wieku 16 lat uczyłam się na uniwersytecie w Perugii


7. Gdy określamy, do "kiedy" - d jakiego momentu w czasie, lub lub "dokąd" - do jakiego miejsca w przestrzeni:
fino a... / sino a... - aż do...

lavoro fino alle quattro - pracuję do czwartej
rimane aperto sino al 31 dicembre 2022 - pozostaje otwarte aż do 31 grudnia 2022 r.
prendere l'autostrada fino a Salerno - pojechać autostradą aż do Salerno


8. Gdy używamy wyrażeń ESSERE + niektóre przymiotniki:

sono abituato a camminare - jestem przyzwyczajony do chodzenia...
sono interessato a lei - jestem nią zainteresowany
siamo interessati a uno sconto - jesteśmy zainteresowani rabatem
siamo interessati a comprare una casa in campagna - jesteśmy zainteresowani kupnem domu na wsi
sono pronto a firmare - jestem gotów podpisać
sono pronto a tutto - jestem gotów na wszystko
sono predispoto a lavorare molto - jestem przygotowany, aby dużo pracować
è abile alla guida - jest zdolny/wprawny,  aby prowadzić auto
non è abile a guidare - nie jest zdatny do prowadzenia auta


9. Niekiedy przyimek A w parze z innym wyrazem tworzy całe nowe określenie:

andare a piedi / andare a cavallo - iść pieszo / jechać konno
barca a velo - żaglówka
ingresso a pagamento - wstęp płatny
giacca a vento - kurtka chroniąca od wiatru
sono a posto - jestem OK
tutto a posto - wszystko w porządku

 

Kiedy użyjemy PREPOSIZIONE "DA"?


1. Z czasownikami ruchu oraz stanu, gdy przyimek towarzyszy nazwom osób:
vado da... da chi? - idę... do kogo?

perché non venite da me a cena? - może przyjdziecie do mnie na kolację?
vado da mia zia - idę do mojej cioci
siamo rimasti da loro per qualche giorno - pozostaliśmy u nich przez kilka dni
devi andare dal parrucchiere - musisz iść do fryzjera
vieni alla pizzeria "Da Pino"? - przyjdziesz do pizzerii "U Pina"?
definitivamente è tornata da suo marito - ostatecznie wróciła do swojego męża
sono tornato dal mio nonno per vedere come sta - wróciłem do mojego dziadka, aby zobaczyć, jak się czuje


2. Gdy mowa jest o ochodzeniu:
da dove vieni? - skąd pochodzić, przybywasz?

vengo da Roma - pochodzę z Rzymu
il treno che viene da Roma - pociąg, który przyjeżdża z Rzymu
il nome che viene da un romanzo di Umberto Eco - imię, które pochodzi z powieści Umberta Eco


3. Z czasownikiem PARTIRE, gdy informujemy skąd wyjeżdżamy (dosłownie) lub z jakiego punktu coś rozpoczynamy (także metaforycznie):
da dove? - skąd?
da che punto? - z jakiego puktu? od czego?

parto da Milano - wyjeżdżam z Mediolanu
domani parto dall'Italia - jutro wyjeżdżam z Polski
te lo spiego partendo dall'inizio - wyjaśnię ci to od początku
partiamo da ciò che già sappiamo - zacznijmy od tego, co już wiemy
il treno da Bologna a Venezia parte dal binario 1 - pociąg z Bolonii do Wenecji odjeżdża z peronu 1

da che punto comincieremo? - z jakiego miejsca zaczniemy? od czego zaczniemy?
da che punto di vista? - z jakiego punktu widzenia?


4. Z czasownikiem TORNARE dla wyrażenia, skąd wracamy:
da dove torni? - skąd wracasz?

sono appena tornato dal lavoro -  dopiero co wróciłem z pracy
domani torniamo dalla Francia, da Parigi - jutro wracamy z Francji, z Paryża
tornate da dove siete venuti - wróćcie skąd przyszliście


5. Z czasownikiem PASSARE, gdy mówimy, przez jakie miejsce przechodzimy / przejeżdżamy:

mi è capitato di passare da Rovigo - zdarzyło mi się przejeżdżać przez Rovigo
puoi passare da me stasera? - czy możesz zajrzeć/wpaść do mnie dziś wieczorem?


6. Gdy mówimy od kiedy lub od jak dawna coś ma miejsce:
da quando? - od kiedy?

sono a Roma da lunedì scorso - jestem w Rzymie od zeszłego poniedziałku
il ristorante è aperto dalle 7:30 di sera a mezzanotte - restauracja jest otwarta od 7:30 wieczorem do północy
vivo in Italia da cinque anni -  żyję we Włoszech od pięciu lat
lavoro in questa azienda da molto tempo - pracuję w tym przedsiębiorstwie od dawna (od długiego czasu)

7. Gdy mówimy, przez kogo lub prze co zrobiony został jakiś przedmiot lub wykonana jakaś czynność:
è fatto da chi? - zrobione przez kogo?
è fatto da che cosa? - zrobione przez co?

è una torta fatta da me - to jest tort zrobiony przeze mnie
la scultura del David è stata fatta da Micheangelo - rzeźba Dawida została zrobiona przez Michała Anioła
è un complesso di edifici disegnato dall'architetto italiano Renzo Piano - to jest zespół budynków zaprojektowany przez włoskiego architekta Renzo Piano

la strada è stata distrutta dalla pioggia e dalla neve - droga została zniszczona przez deszcz i śnieg
sono stato puntato da una zanzara - zostałem ukąszony przez komara
il bambino piange dalla paura - dziecko płacze ze strachu
il cane abbaia dalla gioia - pies szczeka z radości


8. Gdy określamy, do czego jakaś rzecz służy lub co można z nią zrobić:

un'auto da corsa - samochód wyścigowy
gli occhiali da sole da donna - damskie okulary przeciwsłoneczne
le scarpe da uomo - buty męskie
una camera da letto - sypialnia

non c'è niente da fare - nie ma nic do zrobienia
dieci posti da vedere a Roma di notte - dziesięć miejsc do zobaczenia w Rzymie nocą
prendo da bere - wezmę coś do picia
mi viene da piangere - chce mi się płakać


9. Gdy opisujemy pewne własności, jakiś sposób (np. zachowania):

una ragazza dagli occhi azzurri - dziewczyna o niebieskich oczach
si comporta da stupido - zachowuje się jak głupek
lui non agisce da solo - on nie działa sam
da bambina giocavo con le bambole - w dzieciństwie bawiłam się lalkami
"nemmeno da vecchi sapremo cosa faremo da grandi" - nawet na starość nie będziemy wiedzieć, co zrobimy, gdy dorośniemy
(Lucio Corsi i jego piosenka "Cosa faremo da grandi? - Co będziemy robic, gdy dorośniemy?")


cdn.
------
accadere a (a chi?)
aggiungere a (a che cosa?)
andare a
apparire a (a chi? a che cosa?
appartenere a (a chi? a che cosa?
assistere a (che cosa? ….)
avviarsi a (a che cosa?)
avvicinarsi a (a chi? a che cosa?)

bastare a (a chi?)

capitare a (a chi?)
colpire a (a che cosa?)
concedere a (a chi?)
condannare (a che cosa?)

a memoria
a costo di
a rischio di
a spese di
a persona

in considerazione
in privato
in persona
in salita
in ritardo
Buongiorno dalla Costiera Amalfitana! Buongiorno da Amalfi!
Saluti dall'Italia!


Artykuł w przygotowaniu. Zajrzyj tu za tydzień. :)